Walnut
مشخصات گیاه‌شناسی گردو
گردو با نام علمی (Juglans regia) از خانواده راش سانان (Juglandaceae)، درختی خزان کننده و پهن برگ است. برگ‌های آن پنجه‌ای برگچه های رو به رو هم هستند. این برگ‌ها 7 حالت تک شاخه‌ای دارند و دمبرگ آنها بلند است. اندازه و تعداد برگچه‌ها در نوع‌های مختلف گردو، متفاوت است و ممکن است بین هفت تا نه برگ باشد. بلندی درخت گردو تا سی متر هم می‌رسد. که به محل رویش آن بستگی دارد. ساقه درخت گردو، هم به محل رویش، نوع پایه، پیوندک، وضع آب و هوا و خاک بستگی دارد. ریشه درخت گردو، محکم، عمیق و تا حدودی قطور است. گردو درختی یک پایه و تک جنسی است، یعنی بر روی یک درخت، گلهای نر و ماده به صورت جدا از هم وجود دارند. گرده افشانی در حالت طبیعی به وسیله باد انجام می‌شود. اما گاهی بصورت مصنوعی (توسط انسان) نیز میتوان این کار را انجام داد. ویژگی‌های میوه درخت گردو، به گونه آن بستگی دارد. شکل ظاهری، ضخامت پوست، اندازه مغز و مقدار چربی و پروتئین آن در گونه‌های مختلف متفاوت است.
کاشت
عملیات آماده سازی احداث باغ گردو باید از دست کم یك سال قبل از احداث گردو صورت گیرد. کشت یك گیاه اصلاح‌کننده خاك از قبیل آفتابگردان و نیز افزودن مواد آلی و کودهای پتاسیمی و فسفره پایه در پاییز همراه با شخم عمیق خاك بخشی از این عملیات می‌باشند. پس از پیاده نمودن نقشه کاشت و مشخص شدن محل کاشت درختان روی زمین، در پاییز چاله‌های کاشت به ابعاد یك متر حفر شود و همان موقع ابتدا مقداری کود دامی و خاك سطحی در کف هر چاله کشت ریخته و سپس چاله‌ها را با خاك پر نموده تا اوایل بهار به حال خود رها کنید تا نشست نماید. در موقع کشت ترجیحا نیمه دوم اسفند در مناطق معتدله و سردسیری ایجاد چاله‌ای به عمق ریشه نهال کفایت می‌کند.
گردو از به دو روش تکثیر می‌شود. از راه جنسی که با کاشتن بذر انجام می‌شود و روش غیر جنسی که با پیوند زیاد می‌شود. درختان گردو که با روش پیوند زیاد شده‌اند، زودتر میوه میدهند، یعنی در سن سه تا چهار سالگی، میوه خوبی تولید می‌کنند. برای کاشت بذر گردو باید در ابتدای فصل پاییز، زمین را به عمق بیست و پنج تا سی سانتیمتر شخم و دیسک می‌زنند. سپس ردیف‌های کاشت را مشخص و خط‌کشی می‌کنند. روی خط‌های موازی و در فاصله‌های مشخص، چاله‌های به عمق 20 سانتیمتر حفر می‌کنند، سپس حدود 10 سانتیمتر خاک در کف این چاله‌ها می‌ریزند. در هر چاله، یک تا دو عدد گردوی سالم و پرمغز قرار میدهند. سپس روی آن را با خاک درشت و با بافت ماسه‌ای می پوشانند. بافت خاک باید طوری باشد که آب به راحتی در آن نفوذ کند. فاصله چاله‌های کاشت، در حقیقت فاصله درخت گردو است. بطور معمول این فاصله را 10 متر در نظر می‌گیرند.
داشت
براساس مشاهدات به عمل آمده الگوی ریشه دوانی درختان گردو به صورت طولی می‌باشد به طوری که حداکثر تعداد ریشه‌های فعال از نظر جذب آب و مواد غذایی در لایه 0-30 سانتیمتری و حد فاصل بین ردیف‌ها قرار دارند، همین امر ایجاب می‌کند که عرض نوار آبیاری سال به سال افزایش یابد که این خود مستلزم افزایش نیاز آبی می‌گردد. به عبارت دیگر با افزایش سن درختان باید در هر نوبت آبیاری حجم بیشتری از خاك مرطوب گردد. تاخیر در آبیاری بخصوص در مواقعی که مقدار رطوبت قابل دسترس اطراف ریشه‌های درختان به بیش از حد مجاز تخلیه کاهش یافته و در خاك سبك و شنی و کم عمق و دماهای بالای تیر و مرداد ماه که منجر به افزایش تبخیر و تعرق می‌گردد، در چنین مواقعی بهتر است آبیاری به طور مكرر و با سطوح تخلیه کمتری انجام شود. واضح است در شرایط کمبود آبی نمیتوان این مقدار آب را با آبیاری سطحی تامین نمود، بلكه باید از روش‌های تحت فشار طبق نظر کارشناسان فنی استفاده به عمل آید. نیاز آبی درختان گردو در حدود 7500 متر مكعب در هكتار برآورد شده است. اولین آبـیاری در صورت وجود بارش‌های کافی زمستانه و بهاره در اول خرداد ماه صورت می‌گیرد و چنین تصور می‌شود که رطوبت ذخیره شده در خاك کافی است.
سیستم ریشه‌ی درخت گردو عمیق و گسترده است، بنابراین کم بودن عمق خاك مانع رشد ریشه‌ها شده و باعث ضعیف ماندن درخت می‌شود. از نظر مصرف مواد غذایی خاك، گردو یكی از درختان پرنیاز است که برای تكمیل تاج و شاخ و برگ و تنه‌ی عظیم خود به وسیله‌ی ریشه‌های عمیق و قوی که تولید می‌کند انواع مواد غذایی را از لایه‌های خاك بالا می‌کشد.
در برنامه‌های کوددهی، به ازت به عنوان یك عنصر کلیدی توجه می‌شود. زیرا، منشاء معدنی این عنصر درخاك وجود ندارد و از طرف دیگر عنصری است که بیش از همه عناصر دیگر مورد مصرف قرار می‌گیرد. درمورد مصرف کودهای آلی حاوی ازت مخصوصا کودهای حیوانی نیز باید دقت شود که از انباشت بیش ازحد آنها درپای درخت خودداری گردد. دراین مورد بهترین کار آن است که ابتداء نیاز درخت به کود ازته برآورد گردد و سپس معادل آن کود دامی داده شود. بر فرض مثال، اگر نیازکودی یك باغ 100 کیلو ازت خالص در واحد سطح است، باغداری که قرار است از کود مرغی به عنوان منبع کود ازته با 5% ازت استفاده کند باید درحدود (2000 کیلوگرم) کود مرغی مصرف کند.
برداشت
روش صحیح برداشت مستلزم تعیین زمان مناسب برداشت از نظر درجه رسیدن مغز و بكارگیری ماشین‌های برداشت، پوست‌گیری و خشك‌کنی می‌باشد. امروزه در دنیا، روش برداشت گردو متحول شده و کلیه مراحل برداشت شامل تكاندن درخت، پوست گیری (پوست سبز) شستشو، سفیدسازی پوست سخت، خشك کردن و درجه‌بندی توسط ماشین آلات مخصوص انجام می‌گیرند.
محصول گردو دارای دو قسمت شامل مغز و پوسته است که بایستی قبل از شروع برداشت برسد. اغلب یك ناهماهنگی بین این دو قسمت بوجود می‌آید که منجر به عقب افتادگی زمان برداشت مناسب می‌شود. مغز گردو به خاطر انتظار برای رسیدن پوسته سبز دچار رسیدگی زیاد (سیاه شدن مغز گردو) می‌شود. مغز گردو در شرایط آب وهوایی گرم سریعتر می‌رسد. به هر حال رسیدگی و شـكافت پوسـته سبز در شرایط آب و هوایی خنك و مرطوب سریعتر اتفاق می‌افتد تا مناطق گرم و خشك. در مناطقی که شب‌ها نسبتاً سرد همراه با رطوبت، مه و شاید باران سبك است رسیدگی مغز آرام و پیوسته صورت می‌گیرد. در چنین شرایطی اختلاف زمان رسیدگی مغز و پوسته سبز چند روزی بیشتر نیست. به هرحال در مناطق خشك، جایی که دمای روز و شب زیاد است رسیدگی مغز گردو سریعتر اما رسیدگی پوسته سبز تا رسیدن سرمای پائیز با رطوبت زیاد به تاخیر می‌افتد در چنین شـرایطی اختلاف در زمان رسیدن مغز و پوسته ممكن است چندین هفته طول بكشد.
مهمترین شاخص رسیدگی مغز گردو زمانی است که بافت پرکننده مغز گردو شروع به تغییر رنگ از سفید به قهوه‌ای نماید. برداشت در این زمان بهترین کیفیت را بدنبال خواهد داشت. متاسفانه در چنین شرایطی پوسته سبز گردو هنوز نمی‌رسد. بنابراین بایستی تا زمانی که برداشت اقتصادی محصول عملی باشد صبر کرد. برداشت اقتصادی زمانی است که 80% از گردوها یا 95% گردو قابل پوست‌گیری بدست آید.
انواع درخت گردو:
درخت گردو دارای ارقام و واریته های مختلفی است که مهمترین آنها عبارت اند از:
گردو چندلر:
گردو چندلر میوه ای گرد و کروی مانند دارد که دارای طعم دلچسبی است و از گرده افشانی خوبی برخوردار است طوریکه آن را یک درخت گرده افشان می نامند که برای تازه خوری و آجیل، تهیه کیک و شیرینی مناسب است و خواص بسیاری دارد. از باردهی بالایی برخوردار است که میوه آن به صورت منفرد و خوشه ای ظاهر می شود.
گردو فرنور:
گردو فرنور در اصل بومی کشور فرانسه است که نسبت به سرما مقاوم است به همین دلیل برای کاشت در مناطق سردسیر مناسب است و از رشد به نسبت آسانی نیز برخوردار است. دارای پوست و هسته مناسبی است. تراز تجاری بالایی دارد، میوه این گیاه ظاهری گرد و تخم مرغی شکل دارد و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است.
گردو خوشه ای:
گردو خوشه ای برای کاشت در مناطق سردسیر مناسب است که زمان برداشت آن در فصل پاییز است. از باردهی خوبی برخوردار است طوریکه میوه این گیاه به صورت خوشه ای ظاهر می شود و از ارزش تجاری بالایی برخوردار است، در بیشتر مناطق رشد می کند. میوه این گیاه ظاهری گرد و کروی مانند دارد که مغز آن طعم دلچسبی دارد که از آن استفاده های مختلفی می کنند.
گردو پیوندی تو سرخ:
گردو پیوندی تو سرخ همانطور که از نامش پیداست دارای مغزی به رنگ سرخ (قرمز روشن) است که طعم دلچسبی دارد و علاوه بر خوراکی بودن جنبه زینتی نیز دارد. در سایز متوسط رشد می کند که تراز تجاری بالایی دارد. دارای پوست کاغذی است. از ارقام دیرگلده به شمار می رود که در مناطق سردسیر رشد بهینه ای دارد.
گردو ژنوتیپ:
گردو ژنوتیپ از ارقام دیرگلده به شمار می رود که ظاهری گرد و کروی با پوست کاغذی دارد و از تراز تجاری بالایی برخوردار است. نسبت به سرما مقاوم است و از گردوهای زودبارور به شمار می رود که از سال اول باردهی خود را شروع می کند. گلدهی این گیاه در فصل بهار است.
گردو کانادایی:
گردو کانادایی برای کاشت در مناطق سردسیر مناسب است که دارای مغز مرغوب و با کیفیتی است که از سال اول شروع به باردهی می کند. بومی مناطقی از کانادا است و در بیشتر مناطق رشد و از رشد آسانی برخوردار است، خواص بسیاری دارد و از باردهی خوبی برخوردار است.
گردو شیلی:
گردو شیلی از ارقام دیر گل محسوب می شود که مغز با کیفیتی به رنگ کهربایی دارد و دارای پوست نازک و کاغذی است. مغز این نوع گردو ظاهری بیضی مانند دارد. تراز تجاری بالایی دارد.
گردو بیلچک:
گردو بیلچک از ارقام زودبازده و در عین حال دیر گل محسوب می شود. بیش از 60 تا 70 درصد این میوه را مغز تشکیل می دهد که طعم دلچسبی دارد و دارای کاربرد گسترده ای است. تنه نیمه بلند و نیمه گسترده ای دارد.
گردو پاریزین:
گردو پاریزین ظاهری بیضی متمایل به مستطیل دارد، پوست نازک و در عین حال کاغذی دارد که با فشار دست سریع می شکند. رشد به نسبت کندی دارد. باردهی این گیاه از سال سوم شروع می شود. منشأ این گیاه کشور فرانسه است.
گردو پدرو:
گردو پدرو از ارقام پر طرفدار محسوب می شود که بیشترین شباهت را به گردو چندلر دارد که میوه آن کمی زودتر از گردو چندلر می رسد. دارای جثه کوتاهی است که نسبت به سرما مقاوم است و از باردهی خوبی برخوردار است.
گردو پکان:
گرد پکان ظاهر متفاوت و کشیده از سایر گردوها دارد که بومی آمریکا است و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است، مغز این نوع گردو به راحتی از پوسته گیاه جدا می شود، مغز بیشتری نسبت به سایر گردوها دارد و از طعم دلچسبی برخوردار است.
گردو پیوندی فرانکت:
گردو پیوندی فرانکت پوست نازک و با کیفیتی دارد که از باردهی خوبی برخوردار است. مغز سفید رنگی دارد که دارای عملکرد بالایی است و از ارقام منحصر به فرد کالیفرنیا به شمار می رود. ارزش غذایی بالایی دارد و در بیشتر مناطق رشد و نسبت به سرما مقاوم است.
گردو خوشه ای اسرائیلی:
گردو خوشه ای اسرائیلی از ارقام اصلاح شده و پر بازده به شمار می رود که میوه آن در انتهای شاخه به صورت خوشه ای ظاهر می شود که در هر خوشه آن بین 5 تا 25 میوه رشد می کند. در سایز متوسط رشد می شود و از باردهی بالایی برخوردار است که شاخ و برگ گسترده ای دارد. از ارقام زودبازده به شمار می رود.
گردو تویسرکان:
گردو تویسرکان تراز تجاری بالایی دارد که تا 30 متر هم رشد می کند. قابلیت رشد در بیشتر مناطق و تپه ها را دارد. در ایران به عنوان بهترین درخت گردو و از ارقام صادراتی به شمار می رود.
گردو پیوندی لارا:
گردو پیوندی لارا از ارقام زود گلده به شمار می رود که در برابر تابستان های گرم مقاوم است و برای کاشت در مناطق سردسیر توصیه نمی شود، منشأ این نوع گردو کشور آمریکا است. باردهی خوبی دارد که نسبت به بیماری باکتریوز حساس است.
گردو دماوند:
گردو دماوند از گردوهای اصلی ایرانی محسوب می شود که همانطور که از نامش پیداست بومی دماوند است که رشد متوسطی دارد و دارای شاخه های باز و متراکمی است.
گردو جمال:
گردو جمال رشد متوسطی دارد که نسبت به سرمای زمستانه مقاومت متوسطی دارد. ظاهری کشیده دارد که مغز آن به رنگ کهربایی سفید است.
گردو سجنو:
گردو سجنو میوه درازی دارد که نسبت به سرما و یخبندان مقاوم است، پوست کاغذی و صافی دارد که دارای میوه خوشمزه ای است. تاجی گسترده و بزرگ دارد. در بیشتر مناطق ایران رشد می کند.
گردو شبین:
گردو شبین بومی کشور ترکیه است و از ارقام زوبازده و پربازده محسوب می شود که دارای پوست کاغذی است، نسبت به نور مستقیم آفتاب حساس است طوریکه دچار آفتاب سوختگی می شود. گرده افشانی این گیاه توسط گردو بیلچک انجام می شود.
گردو گاما:
گردو گاما در برابر سرما مقاوم است که قابلیت تحمل خشکی را نیز دارد. رشد خوبی دارد و یکسال پس از کاشت شروع به باردهی می کند و در بیشتر مناطق رشد می کند.
گردو کاغذی:
گردو کاغذی برای کاشت در مناطق سردسیر مناسب است که پوست آن به راحتی با فشار دست می شکند و دارای مغز خوشمزه و دلچسبی است. دارای باردهی ریز و متوسطی است. میوه های درشتی را تولید می کند.
گردو هارتلی:
گردو هارتلی بومی آمریکا است که رشد به نسبت زیادی دارد و در بیشتر مناطق رشد می کند. میوه این گیاه ظاهری گرد و بیضی مانند دارد.
گردو وینا:
گردو وینا بومی آمریکاست که رشد به نسبت خوبی دارد. از باردهی خوبی برخوردار است. گرده افشانی این گیاه توسط گردو چندلر، هارتلی و پدرو انجام می شود.
گردو یالووا:
گردو یالووا بومی ترکیه است و از ارقام زوبازده محسوب می شود که در بیشتر مناطق رشد می کند.
گردو ضیاء آباد:
گردو ضیاء آباد دارای مغز با کیفیتی است که پوست کاغذی و نازکی نیز دارد. باردهی متوسطی دارد. میوه این گیاه ظاهری گرد و کروی مانند دارد.
روش های تکثیر درخت گردو:
درخت گردو از طریق بذر، پیوند، قلمه و خواباندن شاخه تکثیر می شود.
کاشت بذری درخت گردو:
کاشت بذر درخت گردو کار چندان سختی نیست ولی لازم است قبل از کاشت بذرها یک دوره سرمادهی را برای تسریع در جوانه زنی پشت سر بگذارند که برای این منظور می توانید به طور مستقیم بذر گیاه را در فصل پاییز و زمستان در هوای آزاد برای طی دوره سرمادهی بکارید، در کشت مستقیم ابتدا بذرها را به مدت یک شبانه روز در داخل آب قرار دهید و سپس سوراخی در عمق مناسب ایجاد و بذر گیاه را در داخل آن بکارید، روی بذر را با لایه نازکی از خاک نرم و کود غنی الک شده بپوشانید و آن را آبیاری کنید که پس از گذشت مدتی پس از طی دوره سرمادهی با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا بذر گیاه جوانه می زند و رشد خود را آغاز می کند.
در روش دیگری بذر گیاه را به مدت 24 تا 48 در آب ولرم قرار دهید و سپس یک کیسه پلاستیکی تهیه و بذر گیاه را به همراه خاک مرطوب در داخل آن قرار دهید و سپس به مدت دو تا سه ماه در داخل یخچال و در دمای مناسب قرار دهید و هر از چند گاهی به آن سر بزنید و خاک آن را مرطوب نگه دارید، به محض مشاهده نشانه هایی از جوانه زنی و متورم شدن بذر یک گلدان با زهکشی مناسب تهیه و با خاک غنی و حاصلخیز آن را پر کنید، بذر گیاه را از یخچال خارج و در داخل گلدان بکارید و با خاک غنی و حاصلخیز روی آن را بپوشانید، گیاه را آبیاری کنید و تا زمان جوانه زنی آن را مرطوب و در دمای مناسب 24 تا 29 درجه سانتی گراد قرار دهید، پس از گذشت مدتی بذر گیاه جوانه می زند و شروع به رشد می کند، زمانیکه گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید نهال به دست آمده را به زمین اصلی منتقل کنید.
کاشت قلمه درخت گردو:
کاشت قلمه برای تکثیر درخت گردو چندان مرسوم نیست بنابراین کمتر از این روش برای تکثیر استفاده می کنند، ابتدا قلمه ای به طول 30 سانتیمتر از شاخه پربار گیاه انتخاب و با استفاده از قیچی آن را به صورت اوریب برش دهید، گودالی در عمق مناسب ایجاد و از هورمون ریشه زایی بر روی قلمه استفاده و در نتیجه قلمه را در عمق مناسب بکارید طوریکه تنها 5 سانتیمتر از آن بیرون از خاک باشد، قلمه را آبیاری و آن را همیشه مرطوب نگه دارید چرا که رطوبت سبب تسریع در ریشه زایی قلمه می شود، پس از گذشت مدتی قلمه ریشه دار می شود و شروع به رشد می کند.
خواباندن شاخه:
خواباندن شاخه روش دیگر ازدیاد درخت گردو محسوب می شود که کمتر کسی از آن استفاده می کند، ابتدا شاخه ای از درخت را انتخاب و بدون قطع کردن آن را در زمین بکارید و سپس با مقداری خاک روی آن را بپوشانید و در نهایت آن را آبیاری کنید، شاخه ای که در زیر خاک قرار دارد به دلیل عدم قطع از درخت تغذیه و پس از مدتی خود صاحب ریشه می شود زمانیکه گیاه صاحب ریشه شد شاخه را از درخت قطع کنید تا به عنوان گیاهی جدید به رشد خود ادامه دهد.
پیوند زدن درخت گردو:
پیوند زدن درخت گردو در واقع بهترین روش تکثیر غیر جنسی محسوب می شود که کار سختی نیست که به روش های مختلفی می توانید پیوند درخت گردو را به دو صورت پیوند شاخه و جوانه انجام دهید.
روش های هرس درخت گردو:
به هنگام هرس گردو شاخه های اضافه، در هم تنیده، شلوغ، بیمار و آسیب دیده را حذف کنید تا گیاه بتواند نور خورشید را دریافت و رشد بهتری را تجربه کند، درخت گردو سالیانه نیاز به هرس دارد، زمان هرس گردو در فصل زمستان و قبل از افتادن برگ های گیاه و زمانی که گیاه در خواب است انجام می شود. نکته حائز اهمیت به هنگام هرس این است هرس درخت گردو باید بسته به نوع رقم انجام می شود چرا برخی از درختان صرفاً در سرشاخه میوه می دهند و برخی دیگر به طور جانبی لترال میوه می دهند به همین دلیل اگر شما نوع درخت و باردهی خود را نشناسید ممکن است به اشتباه شاخه ای را که بارده است را قطع کنید.
شرایط اکولوژیک رشد درخت گردو:
درخت گردو مانند درخت های مثمر دیگر شرایط محیطی مناسب برای رشد و باردهی بیشتر دارد.
ارتفاع:
ارتفاع درخت گردو بسته به ارقام و واریته های مختلف بین 15 تا 30 متر است.
نور:
گیاهی آفتاب دوست به شمار می رود که برای رشد و نمو نیاز به نور کامل خورشید دارد.
دما :
درخت گردو هنگامیکه به خواب زمستانی می رود تا دمای 11- را تحمل می کند که البته در فصل شروع رشد و گلدهی نسبت به سرما حساس است طوریکه حتی سرمای 2- و 3- نیز به از دست رفتن گلهای گیاه منجر می شود که در نتیجه آن درخت دچار سرمازدگی می شود و محصول کمتری را تولید می کند. در فصل تابستان دمای بیش از 38 درجه سانتی گراد برای درخت مضر است چرا که باعث آفتاب سوختگی و همچنین چروکیدگی و پوسیدگی مغز می شود. دمای مناسب برای رشد این گیاه 5 تا 30 درجه سانتی گراد است.
خاک:
برای رشد نیاز به خاک حاصلخیز و غنی دارد که خاک مورد کشت باید از زهکشی خوبی برخوردار باشد.
آبیاری:
آبیاری درخت گردو بسیار حائز اهمیت است چرا که آبیاری بیش از حد موجب کاهش رشد و عملکرد گیاه می شود که کاهش کیفیت میوه گردو را به دنبال دارد، باعث کندی رشد گیاه و بروز بیماری های مختلفی در ریشه و طوقه گیاه می شود. درخت گردو به آبیاری متوسطی نیاز دارد که بین دو آبیاری سطح خاک باید خشک باشد.
فاصله کاشت:
فاصله کاشت درختان از یکدیگر 7 تا 8 متر و فاصله بین ردیف ها 7 متر است.