عدم تامین نیاز سرمایی باعث دیر سبز شدن درخت، ناهماهنگ سبز شدن شاخه های یک درخت، ریزش بیشتر جوانه های گل و کاهش شدید محصول، رشد کوتاه سرشاخه، کوتاه شدن میان گره ها و در نهایت کیفیت پایین محصول تولیدی می شود.

Supplying the cooling needs of trees

⇐ تامین نیاز سرمایی درختان ؟

●   با فرا رسیدن پاییز و با سرد شدن هوا، در ریشه تمامی درختان خزان کننده هورمونی به نام اسید آبسیزیک (ABA) تولید می شود که یک بازدارنده رشد است. یکی از وظایف این هورمون ایجاد لایه جدا کننده در محل دمبرگ و در پی آن ریزش برگ و به خواب رفتن درخت می باشد. در طول زمستان برای شکسته شدن فرمول این اسید، درختان نیازمند یک میزان مشخص سرمای بین صفر تا هفت درجه سانتی گراد می باشند و در درختان مختلف این نیاز سرمایی بسیار متفاوت است.

●   نیاز سرمایی در درختان پسته نیز بسته به نوع رقم ( اکبری، فندقی، احمد آقایی و … ) متفاوت است. مثلا رقم اکبری به حدود 1100 ساعت، رقم اوحدی به حدود 900 ساعت، رقم احمد آقایی به حدود 700 ساعت و رقم کله قوچی به حدود 600 ساعت سرمای بین صفر تا هفت درجه نیاز دارند تا بتوانند هورمون بازدارنده رشد را از بین برده و در بهار به خوبی سبز شوند.

●   از یک دهه پیش، به دلیل افزایش نسبی دما در طول فصل پاییز و زمستان، نیاز سرمایی درختان پسته، مخصوصآ رقم اکبری به میزان لازم تامین نگردید و ضرورت استفاده از روغن ولک در بیشتر سال ها ضروری تشخیص داده شد. سایر ارقام تنها در مناطقی که خاک سنگین (خاک رس) دارند و یا بسیار کم آب هستند و یا از آب های شور استفاده می کنند و این مسئله باعث تاخیر در سبز شدن درختان می شود، می تواند از روغن ولک به میزان 30 تا 35 در هزار استفاده نمایند.

●   عدم تامین نیاز سرمایی باعث دیر سبز شدن درخت، ناهماهنگ سبز شدن شاخه های یک درخت، ریزش بیشتر جوانه های گل و کاهش شدید محصول، رشد کوتاه سرشاخه، کوتاه شدن میان گره ها و در نهایت کیفیت پایین محصول تولیدی می شود.

●   محلولپاشی روغن ولک بر روی درختان، باعث می شود تا روزنه های گیاه بسته شود و تنفس گیاه بالا رفته در نتیجه باعث شکسته شدن مواد بازدارنده گردد تا درخت بتواند در بهار به موقع سبز شود.

●   زمان محلول پاشی روغن ولک از 15 بهمن ماه تا اواخر بهمن (بعد از یخبندان های شدید زمستانه) می باشد. این کار بایستی در ساعات گرم روز انجام شود. میزان مصرف روغن، برای درختان اکبری 40 در هزار و سایر ارقام 30 تا 35 در هزار می باشد.

⁉ اهمیت نیاز سرمایی پسته؟

️* اثرات نامطلوب عدم تامین نیاز سرمایی درختان پسته؟

⬅️ درختان پسته ای که سرمای لازم را دریافت نکرده اند, رشد برگچه ها کامل نبوده و برگ ها دارای تعداد کمتری برگچه هستند و گاهی عادت میوه دهی تغییر می کند.

⬅️ بدین صورت که میوه ها به صورت انتهایی روی شاخه های سال جاری تشکیل می شوند, در حالی که در حالت طبیعی به صورت جانبی روی شاخه یک ساله تشکیل می شوند.

⬅️ این پدیده بیشتر در قسمت‌های جنوبی درخت اتفاق می افتد.

⬅️ در این حالت ممکن است گل هایی تنها در کنار جوانه برگ ظاهر شوند که مجبور خواهند بود به صورت بکرباری رشد کنند.

⬅️ با تغییر در سیستم میوه دهی, میوه هایی که باید به طور معمول طی دو سال آماده تولید می‌شدند در یک سال تولید می‌شوند که نا مطلوب است از طرفی چون جوانه انتهایی, گل می باشند.

⬅️ بنابراین جوانه رویشی برای گسترش شاخه های جدید در سال آینده وجود ندارد و در نهایت منجر به مرگ سرشاخه ها خواهد شد.

⬅️ همچنین در صورت عدم تامین به موقع نیاز سرما شکفتن جوانه ها با تاخیر صورت گرفته و تولید گرده در بیشتر گل آذین ها به شدت پایین می آید.

⬅️ همچنین گل آذین ها ممکن است عقیم بوده و ریزش کند.

⬅️ جوانه های گل ماده نیز از نظر ظاهری ضعیف و پایداری آن ها روی شاخه کم است و حتی اگر با گرده مناسب نیز تلقیح شوند ریزش کرده و در نتیجه تشکیل میوه و عملکرد به شدت کم خواهد شد.

✅ به طور خلاصه اثرات عدم تامین نیاز سرما در پسته به شرح زیر خواهد بود:

☘ کاهش رشد میانگره
☘ کاهش وزن تر و خشک برگ
☘ کاهش تولید گرده
☘ تاخیر در گلدهی و برگ دهی
☘ تولید گل به صورت جانبی و انتهایی بر روی شاخه های فصل جاری
☘ کاهش تعداد برگچه و کاهش سطح برگ
☘ افزایش درصد برگ های غیر طبیعی
☘ ریزش زیاد جوانه ها
☘ تشکیل میوه کم خطا در سال پرمحصول

⁉ نیازسرمایی درختان میوه؟

⇐ به حداقل زمان ممکن سرما دهی به درختان در موقع خواب (معمولا زمستان) که موجب رشد رویشی در (بهار و تابستان) می شود نیاز سرمایی درختان می گویند که یکی از مولفه های مهم تشکیل میوه و مقاومت درخت در برابر بیماری ها می باشد.

✔ دامنه نیازسرمایی درخت 0تا 7 درجه سانتی گراد می باشد.
❌ دماهای بالا و پایین نه تنها جزء نیاز سرمایی درخت نمی باشند بلکه موجب بحرانی شدن اوضاع درخت می شوند.

⁉ نیازسرمایی درختان مختلف؟

1) بادام:         400___700 ساعت

2) سیب:         300__1200 ساعت

3) زردآلو:           300_1000 ساعت

4) هلو:            150__1200 ساعت

5) پسته:         600__1200 ساعت

6) آلو:             275__1000 ساعت

7) به:                100__500 ساعت

8) گردو :         400__1500 ساعت

9) انگور:            100__500 ساعت

10) گلابی:        150__1500 ساعت

⁉ تامین نیاز سرمایی؟

   کمبود نیاز سرمایی را می‌توان با ترکیباتی نظیر روغن های امولسیون شونده معدنی (ولک)، سیانامید (درمکس)، نیترات پتاسیم و بسیاری ترکیبات تجاری دیگر بر طرف نمود، اما روغن ولک در سال‌های اخیر در سطوح وسیع استفاده می‌شود و بیشترین سوالات در خصوص مصرف روغن ولک میزان غلظت استفاده و زمان استفاده است.

⁉ نکات بسیار مهم در خصوص مصرف روغن ولک؟

* هر 24 ساعت یک روز نیاز سرمایی می باشد. برای مثال 1200ساعت نیاز سرمایی معادل 50روز است.

* دامنه نیاز سرمایی صفر تا هفت درجه سانتی گراد است.

* درصورتی که نیاز سرمایی درختان برآورده نشود و یا بیش از اندازه شود درخت در گل دهی برگ دهی ریزش شکوفه ها میوه دهی مقابله با آفت ها دچار اختلال می گردد.

* براساس رقم نیاز سرمایی متفاوت هست.

* غلظت های پایین تر از 30 در هزار هیچ تاثیری بر روی نیاز سرمایی ندارند.
* در آب و خاک شور غلظت مورد توصیه باید افزایش پیدا کند.
* روغن در شب هایی که دما زیر پنج درجه سانتی گراد می رسد نباید استفاده شود.
* حداقل زمانی که روغن روی درخت باید باشد که در اثر باران تاثیر آن کم نشود ۴۸ ساعت است.
* روغن باید حتما از محل های معتبر تهیه شود.
* روغن ولک بر اساس نوع رقم (رقم های زود گل کمتر و رقم های دیر گل بیشتر) ، شوری آب و خاک از غلظت 30 در هزار تا غلظت 60 در هزار می‌تواند استفاده شود.

مسعود مهرپرور کارشناس ارشد گیاهپزشکی

هلدینگ کشاورزی روزبخیر